Nie tylko wojskowa historia pojazdów marki Jeep
W lipcu 1940 roku armia amerykańska ogłosiła zamiar wymiany motocykli zwiadowczych i samochodów dyspozycyjnych Ford Model-T na „lekki pojazd rozpoznawczy”. Do przetargu zaproszono 135 producentów, którym przedstawiono szczegółową specyfikację techniczną pojazdu, obejmującą m.in. następujące wymagania:
- ładowność 272 kg
- rozstaw osi poniżej 1905 mm
- wysokość nie większa niż 915 mm
- silnik umożliwiający długotrwałą jazdę w zakresie 5 – 80 km/h
- prostokątny kształt nadwozia
- napęd 4×4 i dwustopniowa skrzynka rozdzielcza
- składana szyba czołowa
- trzy oddzielne siedzenia
- oświetlenie do jazdy szosowej i w warunkach zaciemnienia wojennego
- masa poniżej 590 kg
Początkowo jedynymi firmami, które zgłosiły akces do przetargu były Willys-Overland i American Bantam Car Manufacturing Company. Jednak wkrótce dołączył do nich także Ford Motor Company i wtedy to właśnie rozpoczęła się trójstronna rywalizacja o zdobycie tak lukratywnego kontraktu od rządu USA.
R e k l a m a
Fot. Jeep | Jeep Willys MB
Prototypy do celów testowych powstały w rekordowym czasie. Na zbudowanie swego pojazdu Bantam potrzebował zaledwie 49 dni.
Twórcą prototypu Willys Quad był wiceprezes ds. inżynierii Willys-Overlanda – Delmar G. Roos. Ford przedstawił Model GP (General Purpose, tj. ogólnego użytku) nazwany „Pygmy”, napędzany silnikiem zaadaptowanym z ciągnika rolniczego Ford/Ferguson. W lecie 1940 roku każda z tych trzech firm otrzymała aprobatę na budowę 70 kolejnych pojazdów próbnych.
W listopadzie 1940 roku pojazdy te zostały poddane próbom przez U.S. Army w Camp Holabird (stan Maryland). Jednak żaden z pojazdów nie spełniał wymogu masy poniżej 590 kg i z uwagi na niemożliwość spełnienia tego warunku, dla następnych prototypów limit wagowy został przez Armię podwyższony.
W marcu 1941 roku ogłoszono kolejny etap przetargu. Bantam miał wyprodukować 1500 sztuk pojazdów Model 40 BRC, Ford, 1500 sztuk zmodyfikowanych GP Pygmy, a Willys 1500 sztuk Quad’ów. W wyniku testów polowych i weryfikacji prowadzonych przez specjalistów armii, jako podstawowy pojazd amerykańskich sił zbrojnych wybrano konstrukcję Willysa.
Po uruchomieniu produkcji masowej, większość Bantamów i Fordów GP trafiła do Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego w ramach programu pomocy wojennej „Lend Lease”. W Anglii Fordy GP nazwane zostały „Blitz Buggy”.
Fot. FAP/Jeep
Willys MA/MB
Po serii modyfikacji Willys Quad zamienił się w Willysa MA, a następnie w Willysa MB. Lecz armia amerykańska i świat ochrzciły ten pojazd mianem „Jeep”.
Mówi się, że miano to powstało z niedbałej wymowy głosek „GP” (Dżi-Pi), wojskowego skrótu słów „General Purpose”. Mówi się także, iż nazwa pojazdu pochodzi od popularnej postaci „Eugene the Jeep” z kreskówki „Popeye”. Bez względu na swe pochodzenie, nazwa Jeep przyjęła się na dobre i stała się synonimem pojazdu terenowego, a sam pojazd, ikoną historii II wojny światowej.
Willys MA miał dźwignię zmiany biegów na kolumnie kierownicy, głębokie wycięcia w burtach nadwozia, dwa zestawy wskaźników na desce rozdzielczej i dźwignię hamulca ręcznego po lewej stronie siedzenia kierowcy. Ponieważ pojazd musiał być zubożony w celu dotrzymania wymaganej przez armię masy 980 kg (wg zmodyfikowanej specyfikacji), ówcześnie „zbędne” wyposażenie wzbogaciło model MB (drugiej generacji), podnosząc jego masę o prawie 182 kg ponad wymagany przez wojskowych poziom.
Na potrzeby armii amerykańskiej Willys-Overland wyprodukował ponad 368.000 pojazdów, a Ford na mocy licencji, około 277.000. Surowy lecz solidny i niezawodny pojazd w kolorze oliwkowym na zawsze utrwalił się w pamięci jako współtwórca zwycięstwa aliantów w II wojnie światowej.
Po zakończeniu wojny Willys dokonał zastrzeżenia znaku towarowego „Jeep” i planował adaptację pojazdu jako off-roadowy do celów rolniczych, „cywilny” Universal Jeep. Jeden z ówczesnych sloganów reklamowych Willysa głosił, iż „Słońce nigdy nie zachodzi dla Wielkiego Jeepa”, a firma nie ustawała w wysiłkach, by w skali światowej zasłużyć na miano ekskluzywnego twórcy pojazdu Jeep.
PRZEGLĄD NAJWAŻNIEJSZYCH POJAZDÓW HISTORYCZNYCH JEEP, PRZEZNACZONYCH DO UŻYTKU CYWILNEGO
Jeep CJ-2A (Civilian Jeep): lata 1945-1949
Pierwszy „cywilny” Jeep CJ-2A powstał w roku 1945. Wyposażenie obejmowało otwieraną klapę tylną, koło zapasowe na burcie nadwozia, powiększone reflektory oraz zewnętrzny korek wlewu paliwa i wiele innych detali, niespotykanych w jego militarnym pierwowzorze. Niektóre z podzespołów tego pojazdu – m.in. czterocylindrowy rzędowy silnik o pojemności 2,2 litra, skrzynia biegów T-90A, skrzynka rozdzielcza Spicer 18 i pływające mosty, przedni Dana 25 oraz tylny Dana 23-2, stosowane były także w modelach późniejszych. Jeep CJ-2A produkowany był przez cztery lata.
Jeep Jeepster: 1948-1951
Jeepster był ostatnim pojazdem o nadwoziu otwartym typu faeton produkcji amerykańskiej, a wyróżniał się zastosowaniem bocznych kurtyn dla ochrony przed wpływami atmosferycznymi zamiast opuszczanych szyb. Oferowany początkowo z silnikiem „Go Devil” otrzymał ostatecznie silnik sześciocylindrowy, „Hurricane: o pojemności 2,64 litra lecz nigdy nie posiadał napędu 4×4.
Jeep CJ-3A: 1949-1953
Wprowadzony w roku 1948 CJ-3A nie różnił się zbyt wiele od poprzednika, zachował bowiem silnik czterocylindrowy typu L-Head, lecz otrzymał jednoczęściową szybę czołową oraz solidniejszy most tylny.
Jeep CJ-3B: 1953-1968
Model CJ został unowocześniony w roku 1953 jako CJ-3B. W stosunku do wojskowego pierwowzoru posiadał podwyższoną kratę chłodnicy i maskę silnika, by pomieścić nowy, czterocylindrowy silnik górnozaworowy „Hurricane” typu F-Head. Produkcja tego modelu w USA trwała do roku 1968 i wyniosła łącznie 155.494 sztuki. W roku 1953 za kwotę 60 mln dolarów firmę Willys-Overland przejął Henry J. Kaiser. Wkrótce po tym jego firma Kaiser Company rozpoczęła intensywny program rozwojowy, którego założeniem było poszerzenie gamy pojazdów Jeep.
Jeep CJ-5: 1955-1983
W roku 1955 Kaiser zaprezentował model CJ-5, oparty na „koreańskiej” wersji wojskowej M38A1 z 1951 roku o zaokrąglonych błotnikach przednich. Był nieco większy od CJ-3B z uwagi na wydłużony rozstaw osi i długość karoserii. Dzięki modyfikacjom silnika, osi i skrzyń biegów, a także zwiększonemu komfortowi jazdy, CJ-5 stał się idealnym nabytkiem dla klientów coraz bardziej fascynujących się pojazdami terenowymi. Stylizacja CJ-5 była wygładzona, a krawędzie nadwozia zaokrąglone. W czasie niemal 30 lat wyprodukowano ponad 600.000 sztuk CJ-5 o rozstawie osi 2057 mm.
Jeep CJ-6: 1956-1975
Oprócz wydłużonego o 508 mm rozstawu osi, model CJ-6 był w zasadzie identyczny jak CJ-5, choć zwiększyła się jego przestrzeń ładunkowa. W roku 1956 pojawiła się wersja CJ z kabiną „Forward-Control” umieszczoną nad silnikiem pojazdu. Za czasów American Motors Corporation CJ-5 i CJ-6 otrzymały szerszy rozstaw kół, solidniejsze mosty napędowe i skuteczniejsze hamulce. Jako opcja wyposażenia dla CJ-5 o rozstawie osi 2057 mm i CJ-6 o rozstawie osi 2565 mm pojawił się w roku 1965 nowy silnik V-6 „Dauntless” o mocy 155 KM, prawie dwukrotnie wyższej niż standardowa jednostka czterocylindrowa. Był to także pierwszy silnik V-6 w samochodzie serii CJ. Od roku 1973 wszystkie modele CJ wyposażane były w jednostki AMC V-8 o pojemności 4,98 lub 5,9 litra.
Jeep Pickup: 1947-1965
Jeep Pickup charakteryzował się rozstawem osi 2997 mm i stanowił nową propozycję produktową. Był to pierwszy krok Willysa-Overlanda na drodze dywersyfikacji marki Jeep względem serii CJ.
(Jeep) Willys Wagon: 1946-1965
Był to pojazd o rozstawie osi 2654 mm i długo cieszył się pozwodzeniem wśród entuzjastów marki. Wersję z napędem 4×4 wprowadzono w roku 1949.
Jeep Wagoneer/Grand Wagoneer/Cherokee (SJ): 1963-1991
W roku 1962 Jeep zaoferował pierwszą automatyczną skrzynię przekładniową w pojeździe o napędzie 4×4. Był to poprzedzający gamę Cherokee model Jeep Wagoneer, który w roku 1963, także jako pierwszy pojazd o napędzie 4×4, otrzymał niezależne zawieszenie kół przednich. Nowością w roku 1973 był pierwszy automatyczny system stałego napędu 4×4 Quadra-Trac, dostępny w pick-up?ach i kombi marki Jeep, a następnie w modelu CJ-7.
Jeep FC 150/170 Pickup: 1957-1965
Pojazdy serii Forward-Control Jeep’a były w zasadzie roboczymi samochodami ciężarowymi o rozstawie osi 2057 mm w modelu FC 150 oraz 2629 mm w modelu FC 170. W okresie ich produkcji wprowadzano nieliczne tylko zmiany, choć modele lat 1959 i 1960 wyposażono w pływające mosty napędowe (przedni i tylny), bliźniacze koła tylne oraz czterostopniową przekładnię manualną.
Jeep Gladiator/J-Series Pickup: 1963-1987
Przypominający linią Wagoneera, Jeep Gladiator zadebiutował w roku 1963 jako model J-200 i J-300 o rozstawie osi odpowiednio 3048 oraz 3200 mm, wyposażony w skrzynkę rozdzielczą Dana 20 oraz przedni i tylny most napędowy Dana 44. Nazwa Gladiator znikła z katalogów Jeep’a w roku 1972.
Jeep Commando: 1967-1973
Był to pojazd o rozstawie osi 2565 mm, wyposażony w silnik V-6 ?Dauntless? i pływające mosty napędowe, przedni Dana 27 oraz tylny Dana 44. Wyprodukowano niecałe 100 sztuk wersji Commando Hurst Special 1971, dlatego też jest to jeden z najrzadszych i najbardziej poszukiwanych pojazdów wśród fanów tej marki.
Jeep CJ-7: 1976-1986
W roku 1976 AMC wyszedł z modelem CJ-7, pierwszym radykalnie zmodernizowanym pojazdem marki Jeep od 20 lat. Aby pomieścić automatyczną skrzynię przekładniową model ten (w porównaniu z CJ-5) miał nieznacznie wydłużony rozstaw osi. Po raz pierwszy dostępny był plastikowy hard-top oraz drzwi z blachy stalowej. Zarówno CJ-7 o rozstawie osi 2375 mm jak i CJ-5 o rozstawie osi 2121 mm wytwarzane były aż do roku 1983, gdy z uwagi na spadający popyt, CJ-5 zakończył swój żywot produkcyjny po 30 latach popularności.
Jeep CJ-8 Scrambler: 1981-1985
Zaprezentowany w roku 1981 Jeep Scrambler różnił się od CJ-7 głównie dłuższym rozstawem osi. Znany na świecie jako model CJ-8 samochód ten dostępny był z dachem zdejmowanym hard-top lub składanym soft-top. Chociaż taśmy produkcyjne opuściło niemal 30.000 sztuk tego modelu, jest to pojazd wciąż zaskakująco poszukiwany przez kolekcjonerów.
Jeep Cherokee (XJ): 1984-2001
Zbudowany na platformie samonośnej, Cherokee XJ był mniejszą lecz bardziej zaawansowaną technicznie wersją Cherokee SJ. Do jego zalet należał napęd na cztery koła Command-Trac, oraz przednie zawieszenie na sprężynach śrubowych Quadra-Link. W roku 1988 zadebiutował Cherokee Limited, a w roku 1988 pojawiła się oferta sześciocylindrowego silnika rzędowego o pojemności 4,0 litrów.
Jeep Wrangler (YJ): 1987-1996
W roku 1983 na rosnącym rynku pojazdów typu 4×4 wciąż liczyły się użytkowe walory Jeep?a serii CJ, lecz w coraz bardziej komfortowej oprawie, typowej dla samochodów osobowych. Odpowiedzią AMC było wprowadzenie modelu Jeep Wrangler (YJ) w1986 roku i zaniechanie produkcji serii CJ.
Mimo, iż na wzór CJ-7 nadwozie Wranglera było wciąż otwarte ? wspólnych części i komponentów pozostało niewiele, a od strony mechanicznej nowy Jeep był bliższy Cherokee niż CJ-7. Po raz pierwszy i ostatni w tej linii modelowej Jeep’a, Wrangler miał prostokątne reflektory. Łączna produkcja modelu YJ przekroczyła 630.000 pojazdów.
W dniu 5 sierpnia 1987 roku, po niecałym roku od debiutu Wranglera, firma American Motors Corporation została przejęta przez Chrysler Corporation i marka Jeep stała się częścią Jeep/Eagle Division swego nowego właściciela.
Jeep Comanche (MJ): 1986-1992
Jeep Comanche był oparty na platformie Cherokee i podobnie wyposażony, a skrzynię ładunkową o długości 1830 mm otrzymał w roku 1987. W ofercie późniejszych modeli dostępne były systemy napędu 4×4 Selec-Trac, oraz Command-Trac.
Jeep Grand Cherokee (ZJ/WJ): 1993-2004
Grand Cherokee debiutował w sposób efektowny, przedzierając się przez szklaną ścianę centrum konwencyjnego Gobo Center podczas inauguracji salonu samochodowego Detroit North American Auto Show w dniu 7 stycznia 1992 roku. Grand Cherokee wyznaczył nowy standard w odniesieniu do charakterystyki jezdnej na drodze oraz komfortu jazdy i prowadzenia w kategorii SUV, był także pierwszym pojazdem tego typu, który wyposażony był seryjnie w poduszkę powietrzną kierowcy.
Jeep Wrangler (TJ): 1997-2006
Jeep Wrangler MY 1997 był bardzo podobny do modelu CJ-7, a jego wygląd w stylu „retro” nie był przypadkowy i miał niewiele wspólnego z mechaniką czy techniką tego pojazdu ponieważ około 80 procent komponentów i części zostało zaprojektowanych od nowa. Model TJ miał zawieszenie na sprężynach śrubowych z prowadzeniem czterodrążkowym wzorowane na Cherokee, otrzymał też całkowicie nowe wnętrze wraz z poduszkami powietrznymi dla kierowcy i przedniego pasażera. Zachował również detale klasyczne dla swej marki, m.in. okrągłe reflektory, składaną szybę czołową (idea pochodzi z roku 1940), zdejmowane drzwi nadwozia i opcje składanego dachu typu soft-top albo zdejmowanego typu hard-top. Standardowe wyposażenie obejmowało także pałąk kapotażowy Sport Bar.
W roku 2003 zadebiutował Wrangler Rubicon, najlepiej wyposażony Jeep w historii. Ten przydomek, pochodzący od nazwy najtrudniejszego szlaku terenowego w górach Sierra Nevada, pojazd ten zawdzięczał wyposażeniu w uruchamianą przyciskiem elektryczną blokadą mechanizmów różnicowych mostów napędowych Dana 44, reduktor terenowy o przełożeniu 4,0:1, ogumienie o rozmiarze 32 cali, oraz wielu innym elementom, które przedtem nie były dostępne w żadnym z seryjnie wytwarzanych pojazdów marki Jeep.
Rok 2004 przyniósł premierę Wranglera Unlimited, czyli Wranglera o wydłużonym rozstawie osi, powiększonym o 330 mm bagażniku i obszerniejszej o 51 mm tylnej przestrzeni dla pasażerów. Obok typowych dla Wranglera zdolności terenowych i ogromnej frajdy z jazdy „z wiatrem we włosach”, Wrangler Unlimited był rzeczywiście komfortowy i jeszcze bardziej wszechstronny niż jego pierwowzór.
Jeep Liberty: od 2002 roku
Liberty zastąpił model Cherokee jako bazowy pojazd typu SUV w gamie Jeep’a. Był to także pierwszy pojazd marki Jeep z niezależnym zawieszeniem kół przednich. Nowością na rynku motoryzacyjnym USA stał się wprowadzony w roku 2008 miękki, przesuwany dach Sky-Slider.
Jeep Grand Cherokee (WK): 2005-2010
Jako kompletnie nowa wersja, pojazd ten poszczycić się mógł ulepszoną charakterystyką jezdną i prowadzenia, wprowadzeniem na wyposażenie silnika 5.7 HEMI V-8 oraz szeregu elementów typu Premium – by zaimponować właścicielom pojazdów klasy luksusowej.
Jeep Commander: 2006-2010
Oparty na platformie WK, lecz dłuższy o 51 mm pojazd ten wyróżniał się przede wszystkim układem trzech rzędów siedzeń w układzie „amfiteatralnym”.
Jeep Compass i Jeep Patriot: od 2007 roku
Oba te pojazdy promują obecność marki Jeep w coraz bardziej popularnym segmencie kompaktowych SUV i charakteryzują się najlepszą sprawnością w warunkach off-roadowych przy niespotykanie niskim w tej klasie zużyciu paliwa.
Jeep Wrangler i Wrangler Unlimited (JK): od 2007 roku
Bazując na swej pierwotnej i uznanej, lecz uwspółcześnionej formule (nowa rama, nadwozie i wystrój wnętrza, nowe silniki oraz nowoczesne wyposażenie komfortowe i bezpieczeństwa) nowy Wrangler JK stał się jeszcze bardziej wszechstronny i komfortowy, doskonalszy i mocniejszy, a także oszczędniejszy w zapotrzebowaniu na paliwo.
Jedyny w swoim rodzaju czterodrzwiowy, otwarty cabrio, Jeep, JK Wrangler Unlimited to nowy wymiar w świecie Jeep’a. Ma dość miejsca dla pięciu dorosłych osób, największą w historii Wranglera przestrzeń bagażową i łączy wiodącą w swej klasie sprawność terenową z praktyczną użytecznością na co dzień.
Oferowane dzisiaj modele Wranglera charakteryzują się już tradycyjnie konstrukcją oszczędną, prostą i wytrzymałą, co pozwala osiągać najlepsze efekty w warunkach jazdy off-roadowej i najwspanialsze przeżycia pod otwartym niebem w plenerze. Modele roku 2011 otrzymały nowy, bardziej komfortowy i ergonomiczny wystrój wnętrza, w wersji Sahara dostępny jest nowy hard-top klasy Premium, lakierowany w kolorze nadwozia.
Jeep Grand Cherokee (także WK): od 2011 roku
Mając na swym koncie ponad cztery miliony sprzedanych samochodów od czasu pierwszego Grand Cherokee, Jeep rozwija obecnie doskonale sprawdzoną formułę sukcesu, oferując w postaci Grand Cherokee MY 2011 połączenie doskonałych własności jezdnych na drodze z uznaną dzielnością terenową Jeepa. Nowy WK charakteryzuje się znakomitą charakterystyką jezdną na drodze, legendarnym kunsztem wykonania made by Jeep, ograniczonym zapotrzebowaniem na paliwo, światowej klasy standardem wnętrza i elegancją nadwozia oraz nowoczesnym wyposażeniem komfortowym i bezpieczeństwa.
Źródło: Chrysler, Jeep i Dodge